Tag Archives: Aodh Mac Cathmhaoil

Nollaig Shona agus Bliain Úr Faoi Mhaise Daoibh

Ba mhaith liom an deis a thapú anseo míle buíochas a ghabháil le gach duine a lean nó a léigh an blag seo i rith na bliana. Go raibh bliain den scoth agaibh in 2019!

 

Seo daoibh carúl galánta sa teanga s’againne, Don Oíche Úd i mBeithil:

 

https://www.youtube.com/watch?v=KBgcClx2wnM

 

Ba é Aodh Mac Cathmhaoil (Aodh Mac Aingil) a chum an t-amhrán galánta seo. Rugadh Mac Cathmhaoil sa bhliain 1571 i gContae an Dúin, níos lú ná 30 míle ar shiúl ón áit a bhfuil mise ag scríobh an bhlaig seo sa teanga a shaothraigh seisean ar feadh a shaoil. Bhí saol lán eachtraíochta agus léinn aige in Éirinn, sa Bheilg agus san Iodáil. Fuair sé bás sa bhliain 1626 sa Róimh agus is in Eaglais San Iseadór a cuireadh é.

 

Baineann an leagan seo úsáid as an tseaniolra thabharthach –aibh (col ceathrair –ibus na Laidine, mar shampla, sa tseanfhocal ‘e pluribus unum.’) Níl sin le fáil sa teanga nua-aoiseach. Agus is minic a bhíonn ‘faoin ghrian’ nó ‘faoin ngrian’ sna leaganacha nua-aoiseacha, cionn is nach dtuigeann Gaeilgeoirí an lae inniu an frása ‘ar grian’ a chiallaíonn ‘ar domhan.’ Níl baint ar bith aige leis an fhocal bhaininscneach grian (‘sun’ an Bhéarla).

 

Don oíche úd i mBeithil

beidh tagairt ar grian go brách,

don oíche úd i mBeithil

gur tháinig an Briathar slán;

tá gríosghrua ar spéarthaibh

s an talamh na chlúdach bán;

féach Íosagán sa chléibhín,

s an Mhaighdean Á dhiúl le grá

 

Ar leacain lom an tsléibhe

go nglacann na haoirí scáth

nuair in oscailt gheal na spéire

tá teachtaire Dé ar fáil;

céad glóir anois don Athair

sna Flaitheasaibh thuas go hard!

is feasta fós ar an talamh

d’fhearaibh dea-mhéin’ siocháin!

 

 

Yon Night In Bethlehem (English translation of the above)

 

I would like to take the opportunity here to thank everybody who has followed or read this blog during the year. Have a great year in 2019!

 

Here is a beautiful carol in our language, Don Oíche Úd i mBeithil:

 

https://www.youtube.com/watch?v=KBgcClx2wnM

 

This beautiful carol was composed by Aodh Mac Cathmhaoil (Aodh Mac Aingil). Mac Cathmhaoil was born in 1571 in County Down, less than 30 miles away from where I am writing this blog in the language that he cultivated throughout his life. He had an eventful and studious life in Ireland, in Belgium and in Italy. He died in Rome in 1626 and he was buried in St. Isidore’s Church in that city.

 

Yon night in Bethlehem

will be talked of on earth forever

yon night in Bethlehem,

the night the Word was born;

there is a glow in the skies

and the earth is covered with white;

behold Jesus in the cradle

and the Virgin feeding Him with love.

 

On the bare stones of the mountain

where the shepherds take their shelter

when in a bright opening of the sky

God’s messenger is there;

a hundred glories to the Father,

in the Heavens above so high!

and forever after on the earth

peace to men of good will!